Tentoonstelling ’Erwin Olaf Freedom’ in het Stedelijk museum Amsterdam

Erwin Olaf, eigenlijk Erwin Olaf Springveld, (Hilversum, 2 juli 1959 – Groningen, 20 september 2023) is hot, zeker ook na zijn dood en daarom nu al weer de 3e grote tentoonstelling binnen 8 jaar. In Schaakkoerier 160 leest u over de dubbeltentoonstelling die van 16 februari 2018 t/m 12 mei 2019 t.g.v. zijn 60e verjaardag in het Gemeente-museum Den Haag en het naastgelegen Fotomuseum plaatsvond. En in Schaakkoerier 189 leest u over een kleine tentoonstelling ‘ter ere en herinnering’ die van 24 oktober 2023 t/m 10 maart 2024 in het Groninger Museum plaatsvond. En nu is er de tentoonstelling ’Erwin Olaf Freedom’ van 11 oktober 2025 t/m 1 maart 2026 in het Stedelijk museum in Amsterdam. Wat valt er nog aan nieuws over Erwin Olaf te zeggen? Hij had tentoonstellingen in binnen- en buitenland, deed prestigieuze opdrachten als een portretreeks voor het Nederlands koningshuis. Een ‘kerncollectie’ van zijn werk, bijna 500 afdrukken, portfolio’s, video’s, magazines, boeken en posters is sinds mei 2018 – als zijnde nationaal erfgoed - in de collectie van het Rijksmuseum opgenomen. Voor ons is belangrijk om te vermelden (herhalen) dat zijn internationale doorbraak zijn fotoserie Chessmen was, welke in 1987 voor het eerst in het in het Groninger museum te zien was. Het betreft een serie van vervreemdende zwart/wit foto’s waarin Erwin Olaf de 32 schaakstukken op zijn manier weergeeft middels fier poserende naakt-modellen met bizarre attributen. 6 van de 32 schaakstukken zijn nu in Amsterdam te zien.

Opvallend was ook dat er een rij stond voor het kunnen bezoeken van de tentoon-stelling. Mogelijk komt dat ook omdat de focus - meer dan in eerdere tentoonstellingen – ligt op zijn beginperiode als fotograaf voor blootbladen als de Nieuwe Revue en zijn homo-erotische foto’s in zijn rol als voorvechter voor homo-emancipatie. Ik kan hier in een keurig blad als de Schaakkoerier geen foto's van laten zien.

Uiteraard bekeek ik ook de vaste collectie van het Stedelijk Museum. De ‘Minimum Chess Set’, zoals in 2017 door Rob Spaans in zijn boek beschreven is inmiddels niet meer te zien. Daarvoor in de plaats is er nu het schilderij 'De Schaakspelers' uit 1973 van de hand van Quintus Jan Telting. Olieverf op doek, verworven met de steun van de Vrienden-Loterij in 2020. Het werk hangt naast een ander werk van Quintus Jan Telting (Opus #1481 uit 1985) in een zaal met als thema Kunstenaars tussen culturen: ‘Veel kunstenaars hebben tijdelijk of langdurig op verschillende plekken in de wereld gewoond. Zij voelen zich verbonden met een mix aan culturen en dit is terug te zien in hun werk.’ Quintus Jan Telting werd in 1931 in Curaçao geboren als zoon van de kunstschilder Govert Jan Telting. Quintus Jan verliet Suriname op 16-jarige leeftijd als verstekeling. Van 1947 tot 1956 reisde hij als zeeman de wereld rond met als tussenstop een reis van anderhalf jaar door India. Vanaf 1956 studeerde hij 3 jaar aan het Muzieklyceum in Amsterdam. Daarna emigreerde hij naar de Verenigde Staten. Hij vestigde zich in New York, waar hij 's nachts werkte en overdag schilderde. In 1970 keerde Quintus Jan Telting terug naar Amsterdam waar hij woonde en werkte tot aan zijn dood in 2003.