Schaakartikelen van de vereniging PROMOTIE uit Zoetermeer

De oudste schaakfoto door Henk Alberts en Willem Broekman

In de komkomertijd is op de site van de Schaakvereniging Promotie gevraagd wat de oudste foto is met als onderwerp schaken. Onderstaande tekst is geplaatst.

De oudste schaakfoto

25 Mei 2003(WB)--Fotografie bestaat al bijna twee eeuwen. De oudste foto stamt uit 1825.
Ik ben op zoek gegaan naar de oudste foto op het aspect schaken. Het kan zijn een foto van een bekende schaker of een foto in relatie met het schaakspel, bijvoorbeeld schakende mensen.
Uiteraard is een goede bronvermelding belangrijk om voor een record in aanmerking te komen. Ik zal niet verraden hoever uw webmaster is gekomen. Bij deze de uitdaging: wat is de oudste schaakfoto?
Uit eigen onderzoek en op aangeven van Ruurd Kunnen kwam de webmaster met het volgende bericht.

De oudste schaakfoto

17 juli 2003(WB)--Op 25 mei is volgend bericht geplaatst. Fotografie bestaat al bijna twee eeuwen. De oudste foto stamt uit 1825.
Ik ben op zoek gegaan naar de oudste foto op het aspect schaken. Het kan zijn een foto van een bekende schaker of een foto in relatie met het schaakspel, bijvoorbeeld schakende mensen.
Uiteraard is een goede bronvermelding belangrijk om voor een record in aanmerking te komen. Ik zal niet verraden hoever uw webmaster is gekomen. Bij deze de uitdaging: wat is de oudste schaakfoto?

Bijgaande foto is volgens mij de oudste.First American Chess Congress, New York, 1857, A Picture History of Chess, Dover Publications 1981, p27, Morphy doet een zet tegen Louis Paulsen.
Ere wie ere toekomt: Ruurd Kunnen.
Met schaamrood op de kaken ontving de webmaster het volgende mail van Henk Alberts.

Willem,

Als reactie op het stukje op de site over de oudste foto ben ik ook maar eventjes gaan graven. De oudste foto die ik vond is nog een stuk ouder, namelijk uit 1840.

Bron: Schaken, 2000 jaar geschiedenis van het spel en de meesters, R.Finkelzeller, W.Ziehr, E.Bührer, pagina 163 (vertaald uit het Duits, geen jaartal vermeld)

Tekst bij de foto:
"In 1840 fotografeerde Fox Talbot twee schakers en liet daarmee een van de eerste in Groot Brittanië vervaardigde Daguerro-typen na. De pionier van de fotografie is er schitterend in geslaagd de spanning vast te leggen die er tijdens een partij ontstaat."

De foto die van het First American Chess Congress, 1857 New York is overigens helemaal geen losse foto, doch een onderdeel van een groter geheel; de afgebeelde foto in het midden en 18 losse foto's van de deelnemers aan dit toernooi er omheen. Morphy was de grootte winnaar van dit toernooi. Op de (geconstrueerde) middenfoto zit hij aan de rechterkant achter het schaakbord, terwijl aan de linkerkant achter het schaakbord de verliezend finalist Paulsen zit.

Voor de volledige foto-collage zie o.m. de volgende 2 boeken;
- The world of chess, Anthony Saidy en Norman Lessing, 1974, pagina 108
- Chess, an Illustrated History, Raymond Keene, 1990, pagina 56
Verder vond ik nog in verscheidene boeken een tabaksreclame (toen mocht dat nog), waarin de tabaksfirma "Kaichen & Rothschild" reclame maakt middels de populariteit van Morphy.

In de meeste boeken waarin ik deze afbeelding vond, wordt er geen datering bij de foto gegeven.
In één boek echter wordt gesuggereerd dat de reclame stamt uit 1857, namelijk na de terugkomst van Morphy uit Europa.
Indien die datering juist is, is deze foto vrijwel zeker ouder dan de collage van het First American Chess Congress in New York. Deze collage stamt namelijk uit november 1857 (want dat is te lezen rechtsonder de middenfoto.)

Het boek waarin de tabaksreclame gedateerd wordt op 1857;
- Master Pieces, the architecture of chess, Gareth Williams, 2000, pagina 60-61

Het record staat nu dus op 1840, doch gegeven de uitvinding van de fotografie in 1825 moet dit mogelijk nog scherper te stellen zijn (met maximaal nog 15 jaar.) Wie biedt er meer!

Met vriendelijke groet,

HenkDaar sta je dan. Eerst maar eens de door mij(de webmaster) gepresenteerde zogenaamde oudste foto. Bijgaand een totaal plaatje.

Het betreft hier een lithografie van Smith en Wester. Blijkbaar is deze gemaakt nav de foto uit 1857. Je zou hier bijna een opdracht van kunnen maken: Zoek de verschillen met de foto uit 1857.
Bv de vierde persoon staand vanaf rechts is op de lithografie een ander persoon. Wie stond op de foto en waarom is de lithografie afwijkend? Waarom staan op de foto slechts 17 personen en zijn op de rand 18 afgebeeld. Ik weet overigens dat er slechts 16 spelers waren.

Dan nu de 'nieuwe' oudste foto.

In 1840 fotografeerde Fox Talbot twee schakers en liet daarmee een van de eerste in Groot Brittanië vervaardigde Daguerro-typen na. De pionier van de fotografie is er schitterend in geslaagd de spanning vast te leggen die er tijdens een partij ontstaat.

De door Henk Alberts vermelde tabaksreclame is ook een lithografie. Er zal best eerst een foto gemaakt zijn. Maar die is nog niet gevonden. Onderstaand deze lithografie.

Vervolg dd 8 november 2003 Inmiddels is er een tweede foto opgedoken. 

 

   Naar startpagina SV Promotie